چەوا ده‌ستكاری د ئاڤێستایێدا هاتییه كرن؟
چەوا ده‌ستكاری د ئاڤێستایێدا هاتییه كرن؟
ئاڤێستا، په‌رتووكا پیروزا ئایینێ زه‌رده‌شتییه‌تێیه. ته‌مه‌نێ ئه‌ڤی ئایینی نێزیكی ٣٠٠٠ سالان ڤه‌كێشایه، ئه‌ڤێ چه‌ندێ ژی وه‌كرییه كو په‌رتووكا وان یا پیرۆز تووشی ژناڤچوون و گۆهورینێ ببیت د سه‌رده‌مێن جیاوازدا، بتایبه‌تی د سه‌رده‌مێ هاتنا هەوا مەکدوونیان، ب سه‌ركردایه‌تییا ئه‌لێكسه‌نده‌رۆسێ كورێ پاشا فلیپی كو ل ساڵا ٣٣٠ ژدایكبوونا مه‌سیحدا، ب ته‌مامی دوماهی ب ئیمپڕاتۆرییه‌تا هه‌خامه‌نشی ئینا كو سه‌ركردایه‌تییا فارس و زه‌رده‌شتیان دكر.
هه‌ر ژبه‌ر ڤێ چه‌ندێ په‌رتووكا پیرۆزا ڤی ئایینی د په‌رتووكخانه‌یا شاهانه یا ئیمپڕاتوریه‌تێ ل دەڤەرا «تەختێ جەمشید» (کو د کەڤندا ناڤێ وێ پاسارگاد بوو و پایتەختێ دەولەتا هەخامەنشی بوو) هاتییه پاراستن. به‌لێ دگه‌ل ئه‌ڤێ هەوا سەربازیدا په‌رتووک د ئیرانا كه‌ڤندا ژناڤ دچیت و چ پاشمای ژێ نامینن، پشتی ئه‌ڤی ده‌می ژی چ پێكولێن وه‌سا نه‌هاتینه كرن بۆ كومڤه‌كرنا ئاڤێستایێ، هه‌تا سه‌رده‌مێ پاشایێ ئه‌شكانی (به‌لاشێ ئێكێ) كو د ماوه‌یێ دناڤبه‌را سالێن ٥١ - ٧٨ ێ ژدایكبوونا مه‌سیحدا، ده‌ستهه‌لات دكه‌ڤیته ده‌ستاندا و پێكولان دكه‌ت كو ئاڤێستایێ كومڤه‌بكه‌ت، ئه‌ڤه‌ژی ژ ئه‌گه‌رێ «زاد سپیام»ێ موغ، به‌لێ لدویڤ گوتنا مێژوونڤیسێ مه‌زنێ ئیرانی «حه‌سه‌نێ پیرنیا» چاره‌نڤیسێ پێكولێن وی دیار نینه، نه‌هاتیه زانین كو پێكولێن وی بۆ كومڤه‌كرنا ئاڤێستایێ سه‌ر گرتییە، یان ژی نه!
ئه‌ڤ شێوازێ پێكولێ بو كومڤه‌كرنا ئاڤێستایێ به‌رده‌وام دبیت هه‌تا كوده‌تایا بنه‌مالا ساسانیا ب سه‌ركردایه‌تیا «ئه‌رده‌شێرێ كورێ بابەكی» كو ل باشوورێ ئیرانێ ده‌ست ب لڤینێن خو كر دژی ئیمپڕاتوریه‌تا ئه‌شكانیا و شاهێ وێ «ئه‌رده‌وانێ پێنجێ» ئه‌ڤ لڤینه‌ژی ب پشته‌ڤانیا زه‌لامێن ئایینی یێن زه‌رده‌شتیان بوو كو بنه‌ماله‌یا بابێن ئه‌رده‌شێری بخوژی خزمەتکارێن ئاته‌شگایێ ـپەرستگەها ئاگری- باژێڕێ ئه‌سته‌خڕ بوون، ل هه‌رێما فارسان ل سالا ٢٢٤ ێ ژ دایكبوونا مه‌سیحدا، ب تەواوی ئیمپڕاتوریه‌تا وانان ژناڤ بر و ئه‌و بخو بوونه سه‌ركرده‌یێن ئاریان، لڤێرێ ژی ده‌ست به سه‌پاندن و به‌لاڤكرنا ئایینێ زه‌رده‌شتیان كر.
هه‌ر ژبه‌ر ڤێ چه‌ندێ ژی په‌رتووک دڤی سه‌رده‌میدا -كو دبیته ٥٥٦ سال پشتی ژناڤچوونا وێ- دووباره هاتییه نڤیسین و چه‌ندین تشتێت دی ژی دگه‌ل هاتینه تێكه‌لكرن و ب چ شێوه‌یه‌كی وه‌كی ده‌ستپێكێ نه‌مایه، ئه‌ڤه‌ژی ب سه‌رپه‌رشتییا موبه‌دێ موبه‌دان ـسەروکێ کاهنێن زەردەشتیـ «ته‌نسور» بوو. ژبه‌رهندێ ده‌ستهه‌لاتدار و زه‌لامێن ئایینێ زه‌رده‌شتیان دزانین كو خالێن نه‌رێنی و كێماسیێن ڤێ په‌رتووكێ گه‌له‌كن، ژبه‌رڤێ چه‌ندێ دووباره شاپوورێ كوڕی، د ماوه‌یێ سه‌ركردایه‌تیا خۆدا (٢٤٠-٢٧٠ێ ژدایكبوونا مه‌سیحی دا) فه‌رمان ب نڤیسینا كومه‌ک ژ زانیاریێن ستێرناسی و نوژداریێ كر -هاتیه وه‌رگێران ژ لایێ گریكی و هیندیان ڤه-.
به‌لێ ئه‌ڤێ ژی ئاریشه‌یێن ئه‌ڤێ په‌رتووكێ چاره‌سه‌ر نه‌كرن! به‌لكوو به‌رده‌وام بوو هه‌تاكو كار گه‌هشتییه هندێ كو جاره‌كا دی «شاپوورێ دووێ كورێ هورمزێ دووێ»،د ماوه‌یێ سه‌ركردایه‌تییا خۆدا(٣٠٩-٣٧٩ ژدایكبوونا مه‌سیحدا) «ئازه‌ر میهر ئیسپه‌ندان»ێ موبه‌دانێ موبەد ڕاسپارد ب سەرپەرشتییا ئه‌نجوومه‌نەکێ ڕوحانی كو دووباره ئاڤێستا بهێته نڤیسین و نویكرن.
ئانكو ئه‌م ژڤێ تێدگه‌هین كو ئه‌ڤ په‌رتووكا ئاڤێستایا نوكه یا كو ناڤه‌ندێن زه‌رده‌شتییان بانگه‌شه‌یێ بۆ دكه‌ن، ب چ شێوه‌یان ئه‌و ئاڤێستایه نینه ئه‌وا كو ژ زه‌رده‌شتیان گه‌هشتیه مرۆڤایه‌تیێ.
ژێده‌ر:
1.هامنۆ ئه‌یوب هه‌ورامی، گێتی زه‌رده‌شتیه‌ت-به‌رگێ ئێكێ "ڤه‌گه‌ڕیان بۆ مێژوویێ", ده‌ست نڤیس
2.ئارتوور كریستێنسێن، ئیرانا سه‌رده‌مێ ساسانیان، ژ وه‌رگێڕانا. سه‌لاحه‌دین ئاشتی، چاپا ٢٠٠٦، چاپخانه‌یا شڤان، سلێمانی
3. د. عه‌لی شه‌ریعه‌تی، ئایینێ زه‌رده‌شتیان، ژ وه‌رگێرانا: شه‌هرام ڕه‌شید قادر، چاپا ئێكێ، ٢٠٠٥ چاپخانه‌یا په‌روه‌رده، هه‌ولێر
4. هه‌ڵبه‌ست عه‌لی محمد امین، ئه‌رێ زه‌رده‌شتی وه‌گوتیه؟!، چاپی ٢٠١٦
5. هه‌ورامان، ئه‌یوب كوێخا ڕوسته‌م، ده‌ست نڤیس
#زنجیره‌یا_ده‌ستكاریێن_نوسخه‌یێن _ئاڤێستا
زنجیرا_ئێكێ
#ئاستانە_بادینی #Astane_badînî