متکی بودن محدثین به تاریخ برای شناخت راویان حدیث
▪️صفحات طلایی تراث (6)
متکی بودن محدثین به تاریخ برای شناخت راویان حدیث
محدثین در تلاش هایشان برای جمع آوری حدیث و جدا کردن احادیث صحیح از ضعیف، به روش های گوناگونی ادعاهای راویان را کشف می کردند، که آیا راست می گویند یا دروغ. از جمله ی این روشها؛ آگاهی محدثین بر تاریخ راویان و سال تولد و وفات آنان و بلادی که در آن زندگی کرده اند یا به آن جا سفر کرده اند و چه حدیثی را در کدام بلاد روایت کرده اند.
"سفیان ثوری" می فرماید [161هجری] می فرماید: «هنگامی که راویان به دروغ متوسل شدند ما نیز به تاریخ متوسل شدیم». [1]
"حماد بن زید" می فرماید: «به هیچ چیزی به اندازه ی تاریخ برای شناسایی دروغگویان، متکی نبوده ایم. به شیخ (راوی) می گوییم در چه سالی به دنیا آمده ای؟ اگر جواب داد آنگاه می دانیم که راست می گوید یا دروغ». [2]
"عوفیر بن معدان کلاعی" می فرماید: «"عمر بن موسی" به شهر حمص آمد و ما در مسجد دور او جمع شدیم، در سخنرانی هایش می گفت: "شیخ نیکوکارمان این را برای ما روایت کرده"، و این جمله را زیاد تکرار کرد. به او (عمر بن موسی) گفتم: این شیخ نیکوکار و صالح شما کیست، نامش را به ما بگو تا او را بشناسیم. عمر بن موسی گفت: "خالد بن معدان" است. گفتم در چه سالی با او دیدار کردی؟ گفت: در سال 108 هجری. گفتم: او را در کجا دیدی؟ گفت: در غزوه ی ارمینیه.
عوفیر می گوید به عمر بن موسی گفتم: ای شیخ از خدا بترس و دروغ نگو، خالد در سال 104 هجری وفات کرده است، و تو ادعا می کنی که 4 سال بعد از وفاتش با او دیدار کرده ای!!! این را هم اضافه کنم که خالد هرگز در غزوه ی ارمینیه شرکت نکرده، بلکه فقط در غزوه ی روم مشارکت داشته است». [3]
"ابو علی حافظ" می فرماید: «هنگامی که "عبدالله بن اسحاق کرمانی» حدیث را از "محمد بن ابی یعقوب" روایت کرد، نزد ایشان رفتم، و از وی پرسیدم که (محمد بن ابی یعقوب) در چه سالی به دنیا آمده است. او گفت: در سال 251 هجری به دنیا آمده است. به او گفتم: محمد بن أبی یعقوب 9 سال قبل از تولد شما وفات کرده است، این را بدان!!! [4]
"امام بزّار" در مسندش حدیثی را از "عمرو بن مالک" روایت می کند، سپس در مورد او می گوید: «عمرو بن مالک تعدادی احادیث را از "ابن وهب" و "ولید" روایت کرده و می گوید: در حجاز این احادیث را شنیدم. ولی اهل حدیث می گویند که "ابن وهب" این احادیث را فقط در مصر و شام روایت کرده است».
بنابراین محدیث با مطلع بودن بر مکان روایت احادیث به این پی برده اند که این راوی در ادعایش مبنی بر شنیدن این احادیث در حجاز، راستگو نیست.
اینها و چندین نمونه ی دیگر، خبرگی و آگاهی محدثین را بر تاریخ راویان اثبات می کنند. و همچنین اثبات می کنند که تلاش و کوشش این عالمان ارجمند (در چهارجوب) یک علم استوار و پابرجا بوده است.
➖منابع➖
[1]_ الكفاية للخطيب، 1/301
[2]_ الجامع لأخلاق الراوي وآداب السامع للخطيب، 1/131
[3]_ الكفایة للخطیب البغدادي، دار ابن الجوزي، الدمام، 1/3000
[4]_ الجامع لأخلاق الراوي للخطیب، 1/1322
🔘-مؤسسه آستانه
JOin 🔜 @astanaorganization