تیمبکتو، چراغی که استعمار خاموشش کرد!
وقتی از شهرهای تمدن اسلامی صحبت می‌شود، بلافاصله بغداد و دمشق و قرطبه در ذهن ما نقش می‌بندد، اما در قلب آفریقا و بر کنارۀ رود نیجر، شهری وجود داشت که کمتر شناخته شده، ولی از شکوه و عظمت هیچ کم ندارد: تیمبکتو، گوهر غرب اسلامی و چراغ علمی صحرای بزرگ.
تیمبکتو یکی از شهرهای کهن مالی است که در سال ۱۲ میلادی تأسیس شد. با آمدن فتوحات اسلامی، این شهر به سرعت در آغوش اسلام قرار گرفت و رشد کرد تا به مرکز بزرگ علم و تجارت جهانی تبدیل شد. دانشگاه سانکُره یکی از کهن‌ترین دانشگاه‌ها، حتی قبل از آکسفورد و کمبریج بود، همراه با چندین کتابخانه و مسجد و مرکز بزرگ که بیش از ۷۰۰ هزار دست‌نوشته در زمینه‌های پزشکی، فلسفه، نجوم و علوم اسلامی داشت و پایتختی شد که از همه‌جا حتی از اندلس به آن روی می‌آوردند.
اما به محض آمدن موج استعمار فرانسه، وضعیت یکباره تاریک شد. استعمار نظام آموزش اسلامی را منحل کرد، ده‌ها هزار دست‌نوشته دزدیده و سوزانده شد، تمام هویت و فرهنگ اسلامی محو گردید و استعمار تلاش کرد نظام و فرهنگ خود را تحمیل کند.
در نتیجه، از چراغ بزرگ علم و تجارت تبدیل به یکی از فقیرترین و بی‌سوادترین کشورها شد، این همان تفاوت فتوحات اسلامی و استعمار غربی است.