پدیده‌ی فرسودگی ذهنی چیست؟!
فیلسوف ژاپنی «بیونگ چول هان» در مورد پدیده‌ی فرسودگی ذهنی صحبت می‌کند که به یکی از ویژگی‌های بارز عصر کنونی ما تبدیل شده است. این پدیده با مثبت‌اندیشی بیشازحد و میل به دستیابی به دستاوردها همراه است، حتی گفته شده است که جوامع امروزی تنبیه با زندان و آسایشگاه‌ها کە مختص قشر خاصی از جامعه بوده‌اند را به تنبیهی که کل جامعه را فرا گرفته است تبدیل کرده‌اند، یا به عبارت دیگر: تنبیه با موفقیت.
دفاتر موسسات، باشگاه‌های ورزشی، سالن‌های دانشگاه، کلاس‌های درس و مکان‌هایی که مدال‌ها، نشان‌های افتخار و رتبه‌ها در آن دریافت می‌شود، همه‌ی این‌ها ابزارهای نظام جدید و جایگزینی برای زندان‌های مخوف هستند.
نظارت دقیق دیگر محدود به زندانبانان نیست، بلکه مدیران، مسئولان، مربیان، اساتید و معلمان نیز همین وظیفه را انجام می‌دهند! همه‌ی این‌ها هم نتیجه‌ی مثبت‌اندیشی بیشازحد است. باید به همه چیز با دیدِ مثبت نگریست و تاریکی را نور دید، ارواحِ شرورِ منفی را با فرشتگانی مثبت و ملتزم جایگزین کرد، زندانبانان لباس‌های مشکی خود را با لباس‌های نوی مثل کت‌وشلوار یا لباس ورزشی یا کلاه و ... جایگزین کرده‌اند.
کل جامعه برای شاگرد اول‌های مقطع دبیرستان یا دانش‌آموزانی که نمرات عالی کسب کرده‌اند، معدل الف‌های دانشگاه، برندگان مدال طلا، کارمندان ماهری که بالاترین فروش را داشته‌اند و ... جشن می‌گیرند، حتی در فرهنگ نیز اعداد بسیار مهم هستند، چند کتاب نوشته‌اید یا خوانده‌اید؟ چند صفحه خوانده‌اید؟ و چند و چند و چند.
سؤال «چه دستاوردی داشته‌اید؟» یک سؤال جدید برای کنترل و سرکوب است. پرسش «دستاورد»، پرسشی برای دانستن ارزش، ماهیت و هویت فرد است. اگر دستاوردی نداشته باشد که بتوان آن را از نظر مادی یا درصدی سنجید، پس به این معنی است که او هیچ ارزش انسانی ندارد، یعنی وجودش معنایی ندارد! این امر نیز باعث سوزاندن درون یک فرد تا آخرین نقطه‌ی خاکسترشدن بدنش، یا ذهن «مثبت»ش می‌شود!
حال چگونه می‌توان دستاورد والدینی که علی‌رغم سختی شرایط‌شان، از فرزندان خود مراقبت می‌کنند و به آن‌ها بی‌قید و شرط محبت می‌ورزند، بسنجیم؟ چگونه اطمینان و آرامشی که انسان در رکوع یا سجده احساس می‌کند، وقتی قلبش رو به آسمان است، بسنجیم؟ چگونه می‌توان دستاوردهای کسی را که قلب خوب و پاکی دارد، بدی و حسادت را نمی‌شناسد و خیر را برای همه‌ی مردم می‌خواهد، بسنجیم؟ چگونه دستاوردهای زن یا مردی را که با شغل یا تحصیل و غیره برای یکی از اعضای خانواده‌ی خود فداکاری کرده است تا در مواقع نیاز کنار او باشد، سنجید!؟
چگونه می‌توانیم دستاوردهای دوستی را بسنجیم که پشت دوستش می‌ایستد، اگرچه کار بزرگی هم انجام نداده باشد که قطعاً از بزرگی است، اما فقط یک‌بار با دقت به او گوش داده و با غم و اندوه‌هایش همدردی کرده باشد، یا در جشن و شادی‌هایش حضور پیدا کرده باشد؟ چگونه می‌توان دستاورد خوبی، بردباری، امانتداری، صداقت، اخلاص، لطافت روح، درستکاری در زندگی، سخنان نیک، تسکین درد، رفع گرفتاری از کسی، در دسترس بودن در زمان نیاز، غیبت نکردن، حفظ ناموس و ... را سنجید؟!
چگونه دستاورد تعهد، احساس مسئولیت و انسانیتِ انسان را بسنجیم؟ این‌ها چیزهای بزرگ‌تری هستند از آنچه که به چند معیارِ «مادی مثبت» به نام دستاورد تقلیل داده می‌شوند، این‌ها چیزهای کاملاً متفاوتی هستند!
- نویسنده: فالح فلیحان