وردبوونەوە لە وشەی (الأنسان) لە قورئاندا

وردبوونەوە لە وشەی (الأنسان) لە قورئاندا

ژمارەیەک لە لێکۆڵەرەوانی بواری تەفسیر ئاماژەیان بەوە کردووە کە هەموو دەستەواژەیەکی (الأنسان) لە قورئاندا مەبەست لێی بێباوەڕە نەک باوەڕدار. هەروەک هەمان بۆچوونیش لە ژمارەیەک لە پێشینەوە (سلف) دەگێڕدرێتەوە. سەرباری گشتگیری ئەم دەستەواژەیە بۆ هەموو ئەوانەی کە دەیانگرێتەوە و لەوەی کە ڕێگر نییە کە بڕواداریش بگرێتەوە، ئەگەر ئەو خەسڵەتانەی تێدا بێت، یان بەگوێرەی ئەوەی تێیدایە لەو خەسڵەتانە.

 بێ شک زۆرینەی ڕەهای بەکارهێنانەکانی دەستەواژەی (الأنسان) لە قورئاندا بۆ سەرزەنشتکردنە، لەمەشدا ئاماژەیەکی گرنگ هەیە کە ڕێزلێنانی خودایی بۆ بەنی ئادەم لەبەر خەسڵەتی مرۆڤبوونی نییە، یان داماڵڕاو بێت لە باوەڕ، بەڵکوو مرۆڤ گەر تاریف بکرێت بەوەی باوەڕی هەیە، ئەوە بەگوێرەی باوەڕ و کردەوە باشەکانی ڕێزی تەواوەتی لەلای پەروەردگارەوە هەیە، بە ئەندازەی کەموکورتی ئیمان و باوەڕیشی لە مرۆڤبوونی کەم دەبێتەوە. 

لەبەرئەوە لە قورئاندا لێکچوواندنی بێباوەڕان بە نموونەی خراپی ئاژەڵ و بێگیانەکان شتێکی بەربڵاوە. پاشان بەگوێرەی قووڵبوونەوەی لە کوفر و بێىاوەڕیدا کۆمەڵێک حوکمی بەسەردا دەچەسپێت کە پێچەوانەی بنچینەیی مرۆڤبوونییەتی «ژیان» یان ئەو پێگەیەی کە شایەنییەتی.                                                                           

بەتەنیا ڕێزگرتن لە ژیان و پاشکۆکانی نابێتە پشتڕاستکردنەوەی ئەوەی کە سەرچاوەی ڕێزگرتن تەنیا لەبەر مرۆڤبوونی ڕووت بێت، لە ئاژەڵانیشدا هەیە کە ژیانێكی ڕێزلێگیراوی هەیە. بەڵکوو هەر ئاژەڵێک خواردنی گۆشتەکەی ڕێپێنەدراو بوو، ئەوە ژیانێکی ڕێزلێگیراوی هەیە، تەنانەت ئەو گیاندارانەش کە خواردنی گۆشتەکەی ڕێپێدراوە، نابێت بۆ هیچ مەبەستێکی دیکە بەکاربهێنرێت جگە لە خواردن.

هەر لەم سۆنگەیەوە بەشێک لە زانایان بڕینەوەی ئەندامێک لە ئەندامەکانی لەشی مێشوولەیان بە نادرووست لەقەڵەمداوە، چونکە ئازاردانی گیاندارێکە بەبێ بوونی هۆکارێکی درووست، تەنیا ئەو کاتە لەناوبردنی ڕێگەپێدراوە کە پێویستییەکی مرۆیی لەئارادا بێت. 

ژیانی مرۆڤ پێش ژیانی گیاندارێكی ڕێزلێگراو دەگیرێت بەهۆی ئەوەی لە ڕووی ئاستی (وجوودییەوە) لەو بەرزترە، لەبەرئەوە هەندێک جۆری مرۆڤی بێباوەڕ بە گیانداری ڕێزلێگراو هەژمار ناکرێن لەلای زۆرێک لە زانایان و فەقیهەکانەوە، وەکوو: «ئەوانەی لە ئیسلام هەڵگەڕاونەتەوە، ئەوانەی نوێژەکانیان ناکەن و وازیان لە نوێژکردن هێناوە»، تەنانەت گەر تینویشی بێت ڕێگە نادرێت ئاوی پێبدرێت، یان پێی بفرۆشرێت، یان ئاوەکەی بدرێتێ و بە تەیەموم دەست نوێژ بگریت.

 لەکاتێکدا گیانداری ڕێزلێگیراوی تینوو بۆئەوەی نەخنكێت ڕێگەدراوە بە تەیەموم نوێژ بکەیت و ئاوەکەت بدەی بەو -لەکاتێکدا ئاو کەم بوو و بەشی پێویست لەبەردەست نەبوو- ئایەتی ڕێزلێنان لە مرۆڤ بە ناسکترین ئاماژە ئەمەی ڕوون کردووەتەوە، چوون ڕێزلێنانی نەبەستووەتەوە بە مرۆڤەوە، بەڵکوو پەیوەستی کردووە بە بەنی ئادەمەوە، وەکوو ئاماژەیەک بۆ بنچینەی مرۆڤایەتی، ئەویش کە باوەڕ و چاکەیە، لەبەرئەوەی ئادەم (علیە السلام) باوەڕدار و پەیامبەرێكی ڕاسپێردراو بوو.

نووسینی: عەمر بەسیونی

#ئاستانە_Astana