ژ تێکدانا فیتڕەتێ بۆ تێکدانا زمانی
ژ تێکدانا فیتڕەتێ بۆ تێکدانا زمانی
کارکرنا لیبڕالیەتێ و کرێتکرنا ڕێیا [خوارسکەکان] ب تنێ ب ڕەگەز و جەستە و پەیوەندییانڤە نە ڕاوەستییایە، د نویترین پێنگاڤ -د حسابا خۆیا- مەزندا، زانکۆیەکا ناڤدار و کاریگەرا وەکی ستانفۆرد، ڕابوویە ب بەلاڤکرنا لیستەکێ دبێژن کو ئەو لیستا چاکساسازیێیە د پەیڤ و دەستەواژەیێن ب ئێش و زیانبەخشدا، و گۆهوڕیینە بۆ دەستەواژەیێن بێ لایەن و بێ زیان. د ئەڤێ لیستێدا گۆهوڕین ب سەرد چەندین پەیڤان هینایە،و ئەو پەیڤێن کو چەندین سالە دهێتە بکارهینان و واتایا گریمانا وان بۆ نەیا لوژیکە.
بەلاڤکرنا لیستێ بوویە جهێ پێکەنینێ و مەندەهوشییێ و ڕەخنا گەلەک ژ خەلکی، ب ئەگەرێ کو ئەو پەیڤە دێ گەلەک ب زەحمەت بنە پەیڤێن زیانبەخش و ب ئازار! بۆ نموونە پەیڤا (American - ئەمریکی)، (grandfather - باپیر)، (dump - لال)، (brave - ئازا)، (abort - ژبەربرن)، (user - بکارهێنەر)، (victim - قوربانی)، ...هتد. تو ژی تووشی مەندەهۆشیێ بووی؟! و تو دبێژی کو چ ژ ئەڤان پەیڤان سفکاتی و هەست بریندارکرن تێدا نینە؟!
ئەرێ باشە ل جهێ ئەڤان پەیڤان ئەم چ بێژین؟!
ل جهێ (American) دڤێت بهێتە گۆتن (US (citizan واتا هەولاتیێ ئەمریکی، ئاخفتن ل سەر کەلتوورێ ئەمریکییان یا ب سەناهیە، بەلێ تانلێدان ل کەلتوورەکی کو هەلگرێ ڕەگەزناما ئەمریکییە یا ب سەناهی نینە! ببورە، ل بەرامبەر پەیڤا (brave) دا کو چ جێگر نینن، بەسە ئێدی بکارنەهینە و ما بۆ تە بۆ چیە؟ پەیڤەکا دی ل جهێ وێ ببینە! بکارنەهینە و هاتە بڕین.
کەسێن لال، ئەڤ پەیڤە سفکاتییە دڤێت بێژینە وان کو ئەوێن نەشێن باخڤن. باشە چ خرابی د پەیڤا لال دا هەبوو، هەر ب وێ ڕامانێ ناهێت کو د فەرهەنگێن نویدا هەی! ئەرێ پەیڤا (user) ئاریشا وێ چیە؟ کی دێ پێ هێتە سڤککرن ئەگەر بێژینێ کو تو بکارهێنەری؟! چێدبیت هندەک ژ «بکارهێنەرێن» ماددەیێن بێهوشکەر ب خۆ تێبگەهن!
ئەگەر تو مابییە مەندەهوش ژ پەیڤا «باپیر» ئەو ئەگەرێ وێ بۆ هندێ دزڤرینن گو دکەڤندا ئەڤ پەیڤە ب دژی ڕەشپیستان بکارهاتییە ئەفجا ئەڤە «گریمانا» هندێ دکەن خەلک ب ڤان گوتنان هەستیاردبن. هەتا پەیڤا (walk -in) کو ب ڕامانا «سەرەدانا بێ ئاگەهداری» دهێت، دڤێت ژ کاربکەڤیت، چونکی پەیڤا (walk) کو ب ڕامانا (چوون) دهێت، هەستێ ئەوان کەسان برینداردکەت کو کێم ئەندامن و شیانا چوونێ نینە!
ئێک ژ وان گوتنێت مەزنا یێت مللی کو زانکۆیا ستانفۆرد دڤێت قەدەغە بکەت وەکی «دێ ب بەرەکی دوو چوویچکان نێچیرکەت» کو ب ڕامانا هندێ دهێت « بگەهیە دوو ئارمانجا د هەمان دەمدا»، ئەڤ گوتنا مەزنا ب هزرا ئەڤێ زانکۆیێ هادانا توندوتیژیێیە دژی برایێن چوویچک، د دەمەکیدا کو ئەڤ بکارهینانە ب تنێ د مەجازیینە. هەروەسا ئەڤ واتاسازییە(ئیدیەمە): (mor than one wey to skin a cat) کێشەیەکا مەزنە، دبیت تو دلێ پشیکان ب ئێشینی!
ئەڤە و چەندین نموونەیێن دی -لیستا گۆهوڕینا یا د کومێنتێدا داناییە- کو د پەیڤاندا هاتینە کرن ب تنێ ب ئەگەرێ گریمانەیێن کو دبنە ئەگەرێ توندوتیژییێ و هەست بریندارکرنێ و زیانگەهاندنێ، ئەڤەژی دبیتە ئەگەر بۆ بەرتەنگکرنا ئەوی مەودایێ بەرفرەهێ ئازادییا کو لیبڕالی بانگەشەیێ بۆ دکەن. بەرتەنگکرنا بۆ هەلبژارتنا پەیڤان، جۆرەکێ هەستیارییێ دهینیتە هەبوونێ کو ئێدی تاک نەشێت هەست و بۆچوونێن خۆ دەرببڕیت، بێی تڕس ژ ئازاردان و گریینا هندەک ژ کەسان ب تنێ ژ ئەگەرێ ئەڤێ گوتنێ «ب بەرەکی دێ دوو چوویچکان کوژم!» ژ بلی لایەنێ شکستی و دوو ڕووییا ستێرکا لیبڕالییان بۆ پەیداکرا جهێ ئازادییا ڕادەربڕینێ.
پاشی ژێبرنا عەقیدا هەبوونا خودێ و هەلوەشاندنا مرۆڤی و دژایەتی کرنا فیتڕەتا مرۆڤی نوکە یێ کاردکەن ل سەر تێکدان و کرێتکرنا زمان و ئەو پەیڤێن بکاردهینن کو مرۆڤایەتییێ ب درێژاهییا سەردەمان ل سەر ڕاهاتییە، ب تنێ ژبەر هندێ ئەڤە گریمانێ دکەن کو دێ د هەست بریندارکەر بن.
﴿وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا ثُمَّ﴾، [البقرة: ۳۱] ڕامان: (ئەڤجا خودێ هەمی ناڤ نیشا ئادەمی دان.)
#ئاستانە_بادینی #Astane_badînî