دونیایا خەمان و دوماهیکا ڕزگارکەر!
دونیایا خەمان و دوماهیکا ڕزگارکەر!
ژیانا نەخوشییان، ئەڤە چەندە هەر یا هۆسا بوو، و دێ هەر وەسا مینیت ژی، هەمی تشتێن د ئەڤێ جیهانێدا وەسا هاتینە دیزاینکرن کو خەمان ب خۆڤە بگریت، ئەرد یێ ڕووت و [بێپیتوفەر] و بێ ئالاڤ، دەروون دچن بۆ هەر چ تشتێ خراب و دڕندە و هزر تێدەر، دەسهەلاتەک ژی کو باشترین و پاکژترین خەلکی نەچار بکەت کو نەخوشترین کار دکەت ب زەبر و هێزا لۆژیکییا تایبەتا خۆ، مرنا مرۆڤێن چاک و باش و بێگونەهـ، تەمەن درێژییا بێ دوماهیکا کەسێن زۆڕدار و بێبها، و خۆشییێن وان ئەوێن ل تەڕاتییێ دخۆن و ل هشکاتیییێ دنڤن.
لەشێ مە ب شێوەیەکی هاتییە دروستکرن و د خەمگین و بێ ڕێکرینە و بتنێ ب گەهشتا حەز و مەرەمان ژی هەناسەیەکا ئارام هەلناکێشین، جیهان ژی هەر وەسا یا هاتی کو د بنیاتدا ئەڤ دەستکەڤتێن مە ب مەرەم و خۆشییان بەردەوام د ئامادە نابن، وەکی کەسەک ژ هۆزا فوولانی دبێژیت: "خەلک یێ واستیاییە."
ئەڤجا ئەگەر ڕەوش یا هۆسا بیت؛ ئێدی کی ژ وی کەسی بێبار و خرابترە یێ کو هێشتا خۆ گرێدایە ب ڤی ناڤەندێ نەخۆشی و زەحمەتییان و یێ ل هیڤییا ئارامییەکێ ژ وێ کو دبنەرەتدا دناڤ وێدا نینە، تشتەک ژ جیهانێ دڤێت کو جیهانێ ب خۆ ژی نەدیتییە، د باشترین ڕەوش ژی مژویلی ژناڤبرنا ئازارا ئەڤێ نەخوشییێیە ب ڕێکا خۆ نقومکرن د دەریایا هیڤییاندا، چارەسەرییا ئەڤێ نەخۆشییێ دناڤ وێ ب خۆدا چێنابیت، بەلکی ئێکانە ڕێکا ڕاستکرنا تەڕازییا وێ دشیاندایە ژ دەرڤە بهێت. هەر وەکی فەیلەسووفێ ئەلمانی «مارتن هێدگەر» دبێژیت: "بتنێ خودێیەک دشێت مە ڕزگاربکەت."
ژیان نەخۆشییە، ئەو فەیلەسۆفێ موسلمان کو ب هێزترین ڕامان و نێرین گەهشتە ڤێ ڕاستییێ؛ سەرۆکێ کۆچکرییێ بۆسنە «عەلی عیزەت بێکۆفیج»ە، کو بەڕاوردییەکا گەلەک بلیمەتان دناڤبەرا عەدەمییەت و ئایینی دا کری، عەدەمییەت و ئایین ژی تێگەهشتنێ ب ڤێ نەخوشییێ و هەبوونا وێ دکەن، و هەردووک ئەوێ چەندێ دزانن کو هەر پێکۆلەکا مرۆڤی ب درێژاهییا مێژوویێ بۆ ڤەدیتنا چارەسەرییا دونیایێ ژ ئەڤێ نەخۆشییێ کری، شکەستن هینایە، بەلێ ئایین ل وێرێ ژ عەدەمییەتێ جودا دبیت کو ڕێکێن چارەسەرییێ د وێ چەندێ دا دبینیت کو ئەڤ ژیانا دونیایێ پێدڤی ب کارکرنێیە بۆ جیهانا دی ئەوژی ڕۆژا دوماهییێیە، د دەمەکیدا کو عەدەمیەت ژ ڤێ چارەسەرییێ یا بێ ئومێدە، مرۆڤێ عەدەمی «باوەری ب نەبوونا خودێ» زانین و تێگەهشتنا وی یا تمام و کویراتییا هەبوونا خودێ هەیە بۆ ڤەدیتنا ڕامانا و بهایەکی بۆ ئەڤان نەخوشییان، لێ ئەڤ تێگەهشتنە هەر دەم د نە ئامادەبوونا خودێ دا خۆ دبینیت، ب ئەگەرێ ئەڤێ نە ئامادەبوونێ یێ بێ ئومێدە، نە وەکی ئەوا ئەو ل خۆ دیادکەت- وەسا دیاردکەت کو وی هایژێ نینە.
دۆستۆڤیسکی د ڕۆمانا خۆیا «شەیتان»دا وەسا دیارکرییە کو ڕامانا تمام یا مرۆڤەکێ بێباوەر (مولحد) باوەری پێ هەبێت و ڕاستگۆ بیت و د ئیلحادا خۆ تێگەهشتبیت و دەرهاڤێژتنێ قەبیلبکەت، د کەسایەتییا «کیریلۆڤ»ـیدا، کو ل سەر زمانێ وی دبێژیت: "ئەز د ئەڤێ چەندێ ناگەهم، نزانم بێباوەرەکێ هزر دکەت خودێ هەبوون نینە، چەوا ئێکسەر خۆ ناکوژیت؟" هەر ئەڤەژی بوو یا «کیریلۆڤ»ـی ل دوماهیکێ کری، بۆ ڕووبڕووبوونا ئەوان نەخۆشییێن کو چ ڕێک نینن بۆ ژێ دەرکەفتنێ.
من هزرا دوو ئایەتێن قورئانێ دکر کو تێدا ئاماژێ ل هزرا دەسپێکییا عەدەمییەتێ «عەبەسییەت، ژ قەستاییێ» ئەوژی:
﴿أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْكَرِيمِ﴾
«ئەرێ هوین هزردکەن کو مە هوین ژ قەستا ئیناینە هەبوونێ و هوین ناڤەگەڕنە دەف مە ڤێجا خودێ ژ هندێ [کو ژ قەستا هەوە چێکەت] بلندتر و پاکژترە ئەو پەروەردگارێ ڕاست و دروستە چ پەرستییێن ڕاست و دروست ژبلی وی نینن ئەوە خودانێ عەرشێ پیرۆز.
{أَيَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَن يُتْرَكَ سُدًى أَلَمْ يَكُ نُطْفَةً مِّن مَّنِيٍّ يُمْنَىٰ ثُمَّ كَانَ عَلَقَةً فَخَلَقَ فَسَوَّىٰ فَجَعَلَ مِنْهُ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَالْأُنثَىٰ أَلَيْسَ ذَٰلِكَ بِقَادِرٍ عَلَىٰ أَن يُحْيِيَ الْمَوْتَىٰ }
«ئەرێ مرۆڤ هزردکەن هەما دێ هۆسا مینن بێ حساب لگەل بهێتە کرن مانە چبکەکا ئاڤێ بوو کەفتیە د مال بچوویکیدا؟ پاشی بۆ خوینپارە پاشی خودێ چێکر و دروستکر و دەست و پێ و چاڤ و گاڤ دانێ ژن و مێر هەر ژ وی چێکرن ئانکو کچ و کوڕ ب دووڤ ئێخستن ئەرێ ما ئەوێ هوین هوسا داین نەشێت مرییا زیندی کەتەڤە.»
ڤێجا سەحکێ ئەڤ دوو ئایەتە ئاماژێ ب ئەڤێ دەسپێکا ڤێ هزرێ ددەن، کو تاکە دەرگەهـ دەربازبوون ژ قەستاییا جیهانا دونیایێ؛ ئەوە پەیوەندی ب پێکڤە گرێدانا ب ئاخرەتێڤە و زیندیبوونەڤەیا پشتی مرنێ و حسێبا کریار و دوماهیکا مرۆڤی ل سەر مری هەیە.
چ لێکدان و قودکێن ڕزگاربوونێ نینن ژ بێ ڕامانییا ئەڤێ جیهانێ، ژ وێ کو کوشتنا زاڕۆکەکێ بچووک تێدا یەکسانە ب خودانکرن و چاڤدێریکرنا وی، ئەگەر نە ژ ئەڤێ ڕێکێ و هزرکرنا حساب و کیتاب و هژمارتنا دادپەروەرییێن بێ کێماسی د جیهانەکا دیدا، چ [ئوقرەییەکیش] بۆ دلی و چ ئارامی بۆ چاڤگرتنەکێ ژی بۆ وژدانا ناهێتە دیتن، ئەگەر ب خۆ ڕادەستکرن و بەندایەتی کرنا پاشایێ هەمی کارا بجهـ دهینیت و دادپەروەر و لێبوردە و دلۆڤان، کو مرۆڤ هینایە هەبوونێ و ب ئاخڤتنا دناڤ دەروونێ ویژیدا ئاگەهدارە.
#ئاستانە_بادینی #Astane_badînî