رەفتارا ئیسلامێ دگەل ئاینێت دویتر دا

رەفتارا ئیسلامێ دگەل ئاینێت دویتر دا


چەوا دگەل نەموسلمانەکی رەفتارێ بکەین؟
د ناڤ موسلمانان دا بەرێ خودانەک دروست بیە دەبارەیێ نەموسلمانان ب گشتی و جوهیان ب تایبەتی کو هەمی دخرابن و ژێدەرێ فەسادێ نە نابیت رەفتار دگەل دا بهێتە کرن٫ بەلێ دبنیات دا وەسا نینە ٫ جوهی ژی هەتا ب ئاشکرایی پیلانا دژی موسلمانان و کومەلگەهێ ژێ دەرنەکەڤن دژایەتیا وان نائێتە کرن٫ ئانکو ژبەر کو جوهی نە دژایەتیا وان نائێتە کرن٫ بەلکو هەکە جوهیەک پیلانا بگێریت و فەسادێ بینتەڤە٫ یا دیارە کو پێغەمبەری(سلاڤێت خودێ ل سەربن) رەفتار یا دگەل جوهییان کری و ب جوانی سەرەدەری یا دگەل دا کری و دەسپێشخەرنەبویە دگەل واندا ئەگەر  سوزو پەیمانێت خو شکاندبن ٫ پێغەمبەر ل دوماهیا ژیێ خودا دەین یێ ژ جوهیەکێ کرین لڤێرێ دشێن پسیاربکەین باشە ژ ناڤ هزاران صەحابییان دا كو صەحابیێت دەولەمەند دناڤ دا بوون پێغەمبەری بوچی دەین ژ جوهییەکێ کر؟ ئەرێ بوچی ژ صەحابیەكێ ئەو دەینە نەدکر؟پێغەمبەر مە فێردکەت کو رەفتارکرن دگەل جوهییان و غەیری جوهیان ژی درستە و نابیت ژ کومەلگەهی بئێنە دوویرکرن٫ هەروەسا خودێ ئایەتان د ئینتە خار بو سەلماندنا بێ تاوانیا جوهیەکی!

ئەگەرێ هاتنە خوارا ئایەتا(105) و دیف وێدا ژ  سورەتا (النساء)ئەو بوو کو٫طمعة كورێ ابیرق درعەکێ ژ (قەتادة بن النعمان)یی دزیبوو، لدەمێ سکالا لێ کری لدەف پێغەمبەری(سلاڤێت خودێ ل سەر بن) طمعه رابو زریپوشێ خو کرە د مالا جوهیەکی ڤە کو دبێژن ناڤێ وی (زید بن السمین) بوو و دزیا خو یا کریە سە ر ستۆیێ وی ٫ و نەرازیبینا خو یا دەربری  کو توهمەتا  دزیا خو پالدایە وی ٫ ئەها وەسا جوهی درعێ وی ژێ دزییە٫ خودایێ مەزن ئایەتا د ئینتە خار و بێ تاوانیا جوهی د سەلمینیت.

بەرێ خودانەک بو(تفسیر القران الکریم واعرابه وبیانه)(محمد علی طه درة)ج۲ ل٦۰٦ بکە.
هەروەسا خودان پەرتوکێت ئەسمانی مافێ هندێ هەیە کو دروشمێت خو بجهبینن٫ ونابیت کەنیسەیێت وان ژناڤ ببەن و خاچێت وان بشکێنن٫ پێغەمبەر دبێژیت (اترکوهم وما یدینون)ئانکو : وان و ئاینێ وان بهێلن. ئیمامێ عومەر ژی لدەمێ فەتحا قودسێ کری ئەڤ چەندا هە گوتە خەلکێ وێ: کو ژیانا هەوە و کەنیسەیێن هەوە و خاچێت هەوە پاراستینە و زیان ب کەسێ ناکەڤیت ٫ و دکەنیسەیا قیامە دا ئیمامێ عومەر نڤێژ نەکر؟ ئیمامێ عومەر گوت ئەز ترسیام پشتی من موسلمان وێ کەنیسێ بکەنە مزگەفت و بێژن ئیمامێ عومەر نڤێژەکا تێدا کری. و د پەرتوکا(روح الدین الاسلام)(شێخ عفیف عبدالفتاح طبارة) دا هاتیه كو لده مێ ئیمامێ عومەر فەتحا قودسێ کری پەیکەرەک دیت یێ ب ئاخێ داپوشی ٫ ئیمام عومه ر پسیارکر ئەڤە چیە؟ گوتێ لدەف فلان هوزێ پیروزە ئیمامێ عومەر دەست ب پاقژکرنا وی کر و هەڤالان ژی هاریکاریا وی کر جوان پاقژکر ! ئەڤ هەلویستێ ئیمامێ عومەر رێزگرتن بوو ل باوەریا کومەکا مروڤان بلا  موسلمان ژی نە بن.

خودێ ئەم یێت داینە پاش کو خەبەران و کێمکرنێ ب پەرستیێت بووت پەرێسا و خەلکێ دی بکەین٫ ڤێجا لدەمێ رەخنێ ژی دگرین دڤێت بریندارنەکەین و رەخنە ژی د جهێ خودا و ب ئەدەب بیت .

هەروەسا ئازادیا بیروباوەرا و ب جهگەهاندنا دروشمێت ئاینی هەیە و بو کەسێ نینە رێکێ لێ بگریت٫ هەتا پێغەمبەرێ خودێ رێک دا کو شاندێ نەجران د ناڤ مزگەفتا پێغەمبەری دا نڤێژێ بکەن ب شێوەیێ خو کو مەسیحی بوون ٫ دێ ئەڤرو چ چێبیت هەکە مەسیحییەک بئێتە دمزگەفتەکێ ڤە٫ هەروەسا ئەگەر زەلامی ژنا جوهی یان یا فەلە ژی بخو ئینا نەشێت رێکا چونا پەرسگەهێ لێ بگریت. هەروەسا ئیسلامێ ئەوێت بو حەلال کرین د ئاینێ واندا یا بو حەلال کری ٫ ژ خوارنێ و تشتێت دی و نابیت بەرازا بکوژیت و خوارنا وان برێژیت ٫ مادەم دروست بیت دئاینێ خودا . ئازادیا ژن ئینان و تەلاقدان و نەفەقێ و کێشانا وێ هەیە ب یاسایا وان. ئیسلام کەرامەت و مافێ وان دپارێزیت و ئازادییێ ددەتێ ل ڤەکولین و گفتوگوکرنێ د سنورێ عەقلی و ژیریێ دا٫ د گەل پابەندبونا ب ئەدەب و دیرکەتنا ژ زڤری و توندوتیژیێ. ئیسلامێ ب رەوا یا دانای  بو سەرەدانکرن و چونا لدەف نەخوشێت وان بو پسیارا حالێ وان و دانا دیاریان بو وان.

ژ بەر هندێ پێدڤی ناکەت ئەم جوهی و مەسیحی و خودان ئاینێت دی ژی وەک  شەیتانا تەماشە بکەین ئێک ژ دیکەفتیێت ئاینێت دی ل کولانا مە هەبیت ژیانا مە لمە  سەروبن ببیت و وەسا بزانین دونیا یا خرابی بسەرمەدا ٫بەلکو ب شێوەیەکێ ئاسایی و جوان رەفتارێ دگەلدا بکەین و سەردانێ ژی دێ بو کەین و ب رێزڤە دێ لگەل سەرەدەریێ کەین٫ نەکو سڤکاتیێ پێ بکەین٫ چونکی خودێ رێز ل هەمی مروڤان یا گرتی بێ جییاوازی.

ئاڤار قەرەداخی

[2] - الطبقات الكبرى لابن سعد، ج3، ص 136.
[3] - السيرة النبوية لابن هشام، ج2، ص 661، صحح إسناده ابن كثير في البداية والنهاية ج5، ص 269.
[4] - البداية والنهاية لابن كثير، ج6، ص 335.
[5] - صحيح البخاري، الرقم 2943.
[6] - البداية والنهاية لابن كثير، ج6، ص 322.
[7] - مسند أحمد بن حنبل، الرقم 46.
[8] - تهذيب الأسماء للنووي، ج2، ص 182.

#ڕێکخراوا_ئاستانە